ok.1572 -1611 Wojciech i Stanisław Padniewscy

Wojciech Padniewski

syn Mikołaja i Agnieszki Brudzińskiej, bratanek Filipa, biskupa krakowskiego. W 1560 r.mając niższe święcenia objął kanonię gnieźnieńską.Był prepozytem iłżeckim, a w 1561 r. został kanonikiem katedralnym krakowskim.Godności duchownych zrzekł się w r. 1566. Był potem dworzaninem królewskim, kasztelanem oświęcimskim i starostą dybowskim. Dziedziczył dobra Szaniec,na które składało się dziewięć wsi w ziemi sandomierskiej.Był głównym spadkobiercą stryja Filipa,który umarł w Warszawie, podczas sejmu, 17 IV 1572 r.Część spadku przypadła jego bratu Marcinowi.On też w imieniu rodziny układał się z kapitułą krakowską w sprawie długów stryja Filipa i jego wcześniejszych zapisów.

Nie udało mi się się jednoznacznie ustalić w jaki sposób Pilica znalazła się w rękach Padniewskich. Wiadomo jedynie,że sprawa ostatecznego rozstrzygnięcia prawa własności dóbr  pilickich ciągnęła się do końca XVI wieku.

Przed rokiem 1577 Anna z Pilicy sprzedała Pilicę Wojciechowi Padniewskiemu.

Informacja ta jest niedokładna gdyż przed rokiem 1577 Anna z Pilicy liczyła sobie nie więcej niż 6 lat i sama nie mogła transakcji dokonać.

W 1570 r, dobra pilickie od Jana Pileckiego kupił Filip Padniewski dla swego brata, kasztelana oświęcimskiego Wojciecha.

Brat to oczywista pomyłka. Wojciech był bratankiem biskupa.

Odziedziczył on [Jan (5) Pilecki] dobra pileckie, które następnie poprzez zastaw przeszły w ręce bpa krakowskiego Filipa Padniewskiego...

...Na mocy ordynacji * ojca z 6 X 1572 roku oprócz dóbr rodzinnych otrzymał [Wojciech Padniewski] jako dobra zastawne ** miasto Pilicę z zamkiem, miasto Mrzygłód, wsie: Biskupice, Złożeniec, Smoleń, Sławniów, Wierbka, Przychody, Kidów, Blanowice, Łośnice, Niwki, Cięgowice, Czarna Poręba, części we wsiach: Zawiercie, Strzegowa, Siadcza, Kocikowa w pow. lelowskim, wieś Jedlcza i część wsi Tczyca w pow. ksiąskim, sumę 10.000 zł na wsi Droździejowice w pow. wiślickim oraz Szaniec i Słupię ofiarowane przez Filipa Padniewskiego.

Funkcjonowało wówczas istotne ograniczenie prawa własności - Prawo bliższości. [Ius propinquitatis]- które przysługiwało tylko krewnym właściciela. Polegało ono na przyznaniu krewnym zbywcy w stosunku do zbywanego mienia:

• prawa udzielania zgody na alienację czyli zmiane właściciela

• prawa pierwokupu-pierwszeństwo nabycia dobra, które właściciel zamierzał zbyć.

Istniała jednak możliwość obejścia prawa bliższości poprzez oddanie dóbr w zastaw antychretyczny. Zastaw antychretyczny dotyczył nieruchomości. Zawierano go z klauzulą na upad. Kwota pożyczona była równoważna kwocie za sprzedaż nieruchomości.To eliminowało prawo bliższości bo nie było sprzedaży dóbr a pożyczka nie była nigdy oddawana.Strony pod tym zastawem ukrywały faktyczną umowę kupna – sprzedaży nieruchomości.

Z całego tego zawiłego układu majątkowego wyłania się hipotetyczny obraz transakcji.

Jan (5) Pilecki pożyczył od Filipa Padniewskiego jakąś kwotę.W związku ze skomplikowaną sytuacją majątkową Pileckich po śmierci mocno zadłużonego Mikołaja oraz jego braci Stanisława i Jana (3) zawarto umowę z klauzula na upad.Prawo do dóbr stanowiących zastaw w testamencie biskupa przypadło Wojciechowi Padniewskiemu.Źródło lub przeznaczenie kwoty stanowiącej pożyczkę zakwestionowane zostało jednak przez kościół. Stąd wieloletnie negocjacje w sprawie rozliczenia majątku biskupa Filipa Padniewskiego i ustalenia co w nim było własnością prywatną a co kościelną.

Przed rokiem 1580 Wojciech najechał wieś Kapiołki i odebrał ja Piotrowi Wilskiemu oraz zagarnął 2 łany sołeckie we wsi Strzegowa.Wg regestru podatkowego z 1581 dobra liczyły 16 wsi i znajdowały się na 13 miejscu w woj.krakowskim co do wielkości .Około r. 1575 poślubił Jadwigę Dembińską,córkę Stanisława, starosty chęcińskiego,która zmarła w r. 1607. W 1611 na majątek składało się 28 wsi,Pilica oraz Mrzygłód. Obejmował on Pilicę z folwarkiem Podworze, w tym kopalnie odkrywkowe rud żelaza i srebra w okolicy Strzegowej i Złożeńca, wieś i folwark Biskupice,Dobrą, Giebło z folwarkiem, Kidów, Mokrus z młynem, Przychody z folarkiem, Siadczę z folwarkiem i młynem ,Strzegową, Wierbkę,Złożeniec, Żedów i Kocikową z 6 źródłami solnymi oraz sadzawki rybne w powiecie księskim i lelowskim.Dobra były obciążone zapisami na kwotę 41 000 złotych i 30 groszy.W Pilicy wzniósł pałac.W tutejszym kościele w r. 1601 ufundował rodzinną kaplicę grobową i tam wystawił pomnik rodzicom.Budowniczym był Kasper Fodige z Mesocco.W tym czasie był w niej ołtarz z obrazem Matki Boskiej w otoczeniu św.Wojciecha i św.Jana Kantego.Był opiekunem synów swego brata Marcina, kasztelana kamieńskiego. Umarł w r. 1610, przed 16 maja.

potomkowie:

• Stanisław

• Elżbieta, żona Jerzego Wojciecha Buczackiego. Zmarła między rokiem 1610, kiedy to obie siostry zapisy i przywileje służące matce na kamienicy w Rynku krakowskim scedowały bratu, a rokiem 1611.

• Jadwiga, żona Marcina Dziersława z Rytwian Zborowskiego, dworzanina królewskiego zmarła między rokiem 1610 a 1611.

 Stanisław Padniewski

Syn Wojciecha. Odziedziczył Pilicę w roku 1610.Pisał się "comes de Pilcza Padniewski". W młodości przebywał w Rzymie.

Prosto z Krakowa, gdzie studiował, przyjechał do Rzymu w 1597 roku.

Według autora „Dykcyonarza biograficzno- historycznego”

Odprawił pieszo pielgrzymkę do Rzymu, tam przybywszy poświęcił się całkiem uczęszczaniu do kościołów, nawiedzaniu szpitalów. Chciał wejść do jezuitów,lecz ich generał Aquaviva odmówił mu dając za przyczynę że może być pożyteczniejszym na świecie.

Wydana w roku 1850 „Matka świętych Polska” przynosi kolejne informacje:

Ten jako od młodości wielce się pomnażał w cnotach, osobliwie czystości, skromności i nabożeństwie, tak dla większego oświadczenia pobożności chrześcijańskiej udał się do Rzymu, gdzie wszystkich na siebie oczy obrócił albowiem nie tak bowiem ciekawości swojej dosyć czynił oglądając wspaniałe kościoły i pałace, ogrody piękne i fontanny, ale co tydzień nawiedzał szpitale, w których ubogim i chorym łóżka ścieląc, karmiąc je i usługując, przy odejściu sowitą jałmużną opatrował. Przez niedziel dwanaście u księży jezuitów na bogomyślności zabawiwszy, umyślił się do tego zakonu prosić, ale Claudius Aquaviva, generał widząc jako ten zacny kawaler mógł być ojczyźnie swojej potrzebny, odpowiedział mu temi słowy: Że cie nie mogę przyjąć do mego zakonu sumnienie mnie obowiązuje.

Był pokojowym papieża Klemensa VIII i fundatorem stypendium "Academia Annae" w Collegium Romanum [ istniającą do XVIII wieku Akademię Eneasza]

Klemens VIII.Papież słysząc o przykładnem życiu Padniewskiego obiecował mu prelatury kościelne, ale się tego stanu nie chciał chwycić. Fundował w Rzymie Academiam Annaem, która i po dziś dzień jeszcze herbu jego zażywa.

[„Matka świętych Polska”]

Tam wstąpił do służby na dworze papieskim jako zwykły kamerdyner. Ponieważ jednak dał się poznać jako ktoś obdarzony nadzwyczajnymi przymiotami umysłu i serca, przeto szybko uzyskał wielkie zaufanie papieża Klemensa VIII, do tego stopnia, że miał wyznaczone poczesne miejsce wśród książąt krwi na wszelkich uroczystościach publicznych i dostęp w każdej chwili na pokoje papieskie, miał też prawo swobodnego wstępu do wszystkich więzień rzymskich oraz ułaskawiania tamże skazanych na śmierć.

Padniewski prowadził równolegle  studia filozoficzne w Rzymie, drukował krótkie rozprawy naukowe i wygłaszał przemówienia. W Polsce był dworzaninem Zygmunta III i od r. 1605r. starostą dybowskim oraz tenutariuszem gniewkowskim. 26 czerwca 1610 Stanisław Padniewski mianował ekonoma miasta ograniczając tym samym samorząd miejski. W tym dokumencie Stanisław odebrał mieszczanom prawo handlu napojami alkoholowymi a także chlebem pszennym i żytnim, masłem,kaszą jęczmienną,maką,dziczyzną i rybami.Pozwolił wypiekać chleb, warzyć piwo i robić miody, prowadzić ubój wołów,cielat , baranów i kóz ale tylko na potrzeby własne. „Chcemy aby nasze miasto Pilica było w lepszym porządku, aby nasza stolica byla przykladem dla innych miast w karności i obyczajach” . W dniu 20 grudnia 1610 zabudowania św.Walentego na Zarzeczu zostały przekazane przez Stanisława zakonowi kanoników regularnych św.Augustyna. 24 lutego r. 1611 dokonał fundacji, dzięki której kościół parafialny w Pilczy został podniesiony do godności kolegiaty. Jako uposażenie kolegiaty fundator zapisał wies i folwark Przychody, posiadłość i dwór Kleszczowa oraz młyn i osadę kmiecą Jarząbek . Wartość zapisu wynosiła 20 000 florenow z czego kapituła miała pobierać 2000 florenów dochodu.Do uposażenia należały też prebendy Mrzygłód, Kidów, Słupia, Giebło,Szaniec i Strzegowa.Stanisław Padniewski zmarł przed 5 grudnia 1611r.

Powróciwszy do ojczyzny z woli rodziców swoich, gdy mu wydzielili znaczne dobra , przedał wszystkie mówiąc: Moja pierwsza osiadłość niech ma Pana kościół. Fundował tedy naprzód archikon-fraternią męki Jezusowej w Pilicy, przy krucyfixie z dawna łaskami słynacym, któremu ołtarz cały srebrny i wszystkie inne kapliczne sprzęty od złota i srebra nadał ale te ozdoby i ołtarz Szwedzi złupili. Tamże z kościoła farnego kolegiatę ufundował, prałatom i kanonikom obmyśliwszy dostateczne dochody. W temże mieście fundował i uposażył kanoników regularnych de Paenitentia [jacy są w Krakowie u św. Marka]

[„Matka świętych Polska”]

Ścian zachrystii pilickiej fary. U góry,pośrodku, herb Padniewskich Nowina

* Ordynacja- majątek ziemski posiadający swój własny statut i rządzący się swoimi własnymi prawami dotyczącymi dziedziczenia. Zazwyczaj statut zawierał zapis niepodzielności majatku i o dziedziczeniu przez najstarszego potomka.

** Dobra zastawne - Dobra otrzymane przez wierzyciela jako zabezpieczenie.