Pilicki ślad w Bestwinie

Bestwina leży w powiecie bielskim, 4 km od Czechowic-Dziedzic. Początkowo stał tu kościół drewniany, który po raz pierwszy pojawił się w zapiskach w roku 1326. Stanisław Myszkowski był kalwinem. Został już przedstawiony na stronie bowiem jako uposażenie wojewody krakowskiego trzymał Kleszczową i młyn w Żarnowcu. Będąc właścicielem Bestwiny przekształcił tamtejszy kościół katolicki w zbór. Jako wojewoda krakowski, zmarł nagle 16 kwietnia 1570 r. w czasie obrad sejmu w Warszawie. Pochowany został na cmentarzu ewangelickim w Krakowie, który założony został dzięki jego staraniom. Jego grób został zniszczony w 1575 r. Około roku 1575-77 stanęła murowana świątynia. Małżonka Stanisława -Jadwiga z Tęczyńskich z Morawicy Myszkowska zmarła 6 czerwca 1592 r. w Krakowie i również została pochowana na tamtejszym cmentarzu ewangelickim. Pomiędzy 1575 a 1592 rokiem w kościele stanął renesansowy nagrobek Stanisława Myszkowskiego i jego małżonki, którybył grobowcem symbolicznym. W kalwińskim zborze, ze względu na brak ołtarza, nagrobek umieszczony w prezbiterium był dobrze widoczny. Około 1592 r. kościół wrócił w ręce katolików. Na przełomie XVI i XVII wieku w prezbiterium postawiono ołtarz, który przesłonił nagrobek. W 2. połowie XVIII wieku został on zastąpiony przez nowy, większy ołtarz. W połowie XIX wieku został on przysunięty do ściany całkowicie zakrywając nagrobek i uniemożliwiając dostęp do niego. W 1632 r. kosciół otrzymał tytuł Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Świątynia została przebudowana w latach 1748-64. Obecny kościół posiada jedną nawę, nakrywa ją drewniany strop, od zachodu znajduje się wieża. Wyposażenie świątyni reprezentuje głównie style: barokowy i rokokowy. Ponad sklepieniem nawy można dojrzeć ślady malowideł w kształcie belkowania. Z historycznych przekazów wiadomo było, że w apsydzie kościoła znajduje się wspomniany nagrobek Myszkowskich. Kiedy w 2014 prowadzono remont elewacji kościoła z przywróceniem w prezbiterium okien późnogotyckich, zaszła konieczność odsuniecia ołtarza i dotarcia do nagrobka budzącego niezwykłą ciekawość historyków. Po odsunięciu ołtrza okazało się, że znajduje się on w złym stanie. Jego najbardziej wystające fragmenty, m. in. gzymsy zostały skute w XIX wieku kiedy montowywano do ołtarza głównego figury Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej, które umieszczonej w głębokiej niszy. Do tego doszła destrukcja wielu fragmentów wynikająca z wilgoci i zagrzybienia.

Nagrobek jest przykładem, popularnego w Polsce w 2 połowie XVI wieku, przyściennego, piętrowego nagrobka szlacheckiego z płaskorzeźbionym przedstawieniem osoby zmarłej w poruszonej pozie leżącej. Znamy go m.in. z pilickiej kaplicy Padniewskich. Bestwiński czterokondygnacyjny nagrobek, ze zwieńczeniem, wykonany został z piaskowca. Wyróżnia się wymiarami. Jego wysokość wynosi 789 cm a szerokość 364 cm. Pierwszą kondygnację tworzy cokół ozdobiony boniowaniem, z dwiema płycinami z geometrycznym motywem rombów. Nie zachowały się ślimacznice po bokach. Prawdopodobnie znajdował się tu również tablica poświęcona Jadwidze Myszkowskiej. Powyżej, w części centralnej, znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca Jadwigę Myszkowską we śnie, w pozycji półleżącej, z głową wspartą na ręce. Postać ubrana jest w renesansową odświętną suknię, na którą opada fałdami długa chusta noszona przez zamężne szlachcianki i magnatki, zwana rańtuchem. Po lewej umieszczony jest tarcza herbowa, na której widoczne są herby: Jastrzębiec -ojca Stanisława, Korab -matki Zuzanny z Łaskich Myszkowskiej, Grzymała - babki od strony ojca, Agnieszki z Kobylan, Zadora -babki od strony matki, Zuzanny z Bąkowej Góry. Na prawym pilastrze prawdopodobnie znajdował się herb Jadwigi z Tęczyńskich Myszkowskiej. Obok pilastrów umieszczono symbol śmierci -wizerunki geniuszy trzymających odwrócone pochodnie. Na trzeciej kondygnacji, w owalnym kartuszu, znajduje się umieszczono łacińskie epitafium poświęcone Stanisławowi Myszkowskiemu.

Ten niewielki kamień skrywa martwego Stanisława, który był chwałą znakomitego rodu Myszkowskich, wyjątkowo zasłużył się, podążając zakrólewskimi orłami w walkach, znany był ze znakomitych szaleńczych mężnychczynów, dokładając starań w czasachpokoju, pewnie sprawy publiczne wspierałpomocą, ze stosowną należnością.

W najwyższej kondygnacji nagrobka znajduje się płyta z płaskorzeźbionym przedstawieniem Stanisława Myszkowskiego. Magnat przedstawiony jest w leżącej pozie, z głową wspartą na ręce. Ubrany jest w zbroję a w lewej dłoni trzyma buzdygan. Obok niego leżą miecz oraz hełm z przyłbicą i pióropuszem.W zwieńczeniu nagrobka umieszczony jest Korab oraz postać młodego mężczyzny z mieczem, być może jest to alegoria męstwa lub sprawiedliwości. Herb odnosi się do rodziny Łaskich, z której wywodziła się matka Stanisława Myszkowskiego.